informator medyczny

Przytarczyce, gruczoły przytarczyczne (łac. glandulae parathyroideae, ang. parathyroid glands) – 1-8 małych gruczołów, z reguły 4 układające się w dwie pary: dwa pod dolnymi i dwa pod górnymi biegunami gruczołu tarczowego, osadzone na jej tylnej powierzchni w masie otaczającej ją tkanki łącznej - rzadko zlokalizowane są wewnątrz tarczycy, w grasicy, worku osierdziowym, śródpiersiu a nawet w jamie brzusznej.

Ich rozmiary są niewielkie, z reguły ważą razem ok. 100 mg. Wydzielają one parathormon odpowiedzialny za regulację poziomu wapnia we krwi i płynie tkankowym. Jest on odpowiedzialny za zwiększanie poziomu wapnia we krwi przez uwalnianie wapnia z kości i resorpcję wapnia z kanalików nerkowych. Poza tym obniża ilość jonów fosforanowych we krwi. Niedobór powoduje tężyczkę objawiającą się nadpobudliwością mięśni i nerwów. Nadmiar natomiast powoduje zbyt dużą resorpcję wapnia z kości co przyczynia się do tego, że są one słabe, łatwo ulegają urazom i może prowadzić do osteopenii i osteoporozy. Wydzielana przez tarczycę kalcytonina działa antagonistycznie w stosunku do parathormonu. Gdy stężenie wapnia wzrasta ponad normę, wytwarzana w tarczycy kalcytonina hamuje uwalnianie wapnia z kości.

Zaburzenia czynności przytarczyc

Nadczynność przytarczyc

• pierwotna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus primarius)
• wtórna nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus secundarius)
• trzeciorzędowa nadczynność przytarczyc (hyperparathyroidismus tertiarius)

Niedoczynność przytarczyc

Niedoczynność przytarczyc jest główną z możliwych przyczyną wystąpienia hipokalcemii.

• uwarunkowana brakiem parathormonu
  • pierwotna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus primarius)
  • wtórna niedoczynność przytarczyc (hypoparathyroidismus secundarius)
• rzekoma niedoczynność przytarczyc (pseudohypoparathyroidismus)
  Przytarczyce produkują parathormon, nawet więcej niż zwykle, jednak receptor dla parathormonu nie funkcjonuje prawidłowo. Spowodowane jest to defektem białka G.

Zobacz też

• objaw Chvostka, objaw Lusta, objaw Trousseau, tężyczka
• zespół DiGeorge'a
• mnoga gruczolakowatość wewnątrzwydzielnicza