informator medyczny

Bruceloza (łac. Brucellosis lub Abortus epizooticus) - jest to przewlekła i zakaźna bakteryjna choroba różnych gatunków zwierząt domowych i dzikich jak również człowieka. Choroba ta u człowieka znana jest również pod nazwami: gorączka maltańska, choroba Banga, gorączka falująca, gorączka kozia, gorączka skalna, gorączka gibraltarska, gorączka Rio Grande.

Etiologia

Chorobę wywołują bakterie z rodzaju Brucella. Są to gramujemne pałeczki, nieposiadające rzęsek, ani otoczek, niewytwarzające zarodników, bakterie tlenowe.

Bruceloza bydła

Brucelozę u bydła wywołuje Brucella abortus - pałeczka ronienia bydła. U bydła jest to przewlekła choroba zakaźna o przebiegu enzootycznym, cechująca się występowaniem ronień w zaawansowanej ciąży.

Źródła zakażenia i patogeneza

Głównym źródłem zakażenia są zwierzęta chore, które przy poronieniu lub podczas porodu wydalają na zewnątrz bakterie z płodem, wodami płodowymi i błonami płodowymi. Dochodzi do zakażenia wody, ściółki, paszy. Innym równie poważnym źródłem zakażenia może być mleko zakażonych zwierząt.

Objawy

Po zarażeniu okres inkubacji wynosi od 14 dni do pół roku. Po tym okresie u samic występują poronienia. Wody płodowe są mętne o brunatnoczekoladowej barwie. Błony płodowe pokryte wybroczynami, zgrubiałe. Kosmki wykazują ogniska martwicowe. Ogniska martwicowe występują także w macicy. U buhajów jądra powiększone są z ogniskami martwiczymi i rozrostem łącznotkankowym.

Rozpoznawanie

Brucelozę rozpoznajemy na podstawie:

• wywiadu epizootiologicznegi
• badań laboratoryjnych (odgrywają największą rolę przy rozpoznawaniu brucelozy)
• badań bakteriologicznych: do badań wykorzystuje się: wątrobę, śledzionę, wycinki węzłów chłonnych,ewentualnie poronione płody, mleko, nasienie, wycinki łożyska. Płód do badania przesyłany jest w całości odpowiednio zabezpieczony przed możliwością zakażenia środowiska.
• badań serologicznych (krew na surowicę)
• badań biologicznych - wykonuje się je na zwierzętach laboratoryjnych. Świnki morskie są bardzo wrażliwe na zakażenie szczepami Brucella.Po zakażeniu zwierzęcia rozcierem badanego materiału począwszy od 2 tyg bada się krew na obecność przeciwciał anty-Brucella. Po 5-6 tyg zwierzęta usypia się. W przypadku brucellozy stwierdza się sekcyjnie obrzęki stawów, węzłów chłonnych i śledziony. Świnki zakażone materiałem chorobotwórczym ronią nawet przy słabo zaznaczonych zmianach chorobowych. W Polsce nie wykonuje się tego typu badań.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć następujące schorzenia: leptospirozę, listeriozę, aspergilozę, rzęsistkowicę, epizootyczne ronienie bydła.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.

Zapobieganie i zwalczanie

Niedopuszczalne jest szczepienie przeciwko brucelozie (Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi).

Bruceloza świń

Chorobę wywołuje szczep Brucella suis. Świnie mogą zakażać się szczepem Brucella abortus, lecz brak jest objawów chorobowych.

Źródła zakażenia i patogeneza

Jak u bydła.

Objawy

Występują ronienia w czasie całego okresu ciąży. Porody martwych lub źle rozwiniętych prosiąt. Następstwem ronień jest bezpłodność. U knurów występuje zapalenie jąder.

Rozpoznawanie

Zasady rozpoznawania podobne jak w brucelozie bydła.

Rozpoznanie różnicowe

Należy wykluczyć : chorobę Aujeszkiego, leptospirozę, salmonellozę, listeriozę, rzęsistnicę.

Zapobieganie i zwalczanie

Należy wybić wszystkie zwierzęta z dodatnim odczynem serologicznym, odkazić chlewy, wybiegi. Mięso zwierząt poddanych ubojowi z konieczności jest warunkowo zdatne do spożycia. Zwierzęta importowane są badane i poddawane kwarantannie na 21 dni. Według aktualnie obowiązujących przepisów, tuszę i narządy wewnętrzne zwierząt chorych na brucelozę uznaje się za niezdatne do spożycia.

Bruceloza owiec

Brucelozę u owiec powoduje najczęściej Brucella melitensis, rzadziej Brucella abortus.

Leczenie

Leczenie sztuk chorych na brucelozę jest zabronione.

Zapobieganie i zwalczanie

Bruceloza owiec w Polsce jest chorobą zwalczaną z urzędu. Zwierzęta chore są likwidowane, pomieszczenia odkażane. Szczegółowe zasady postępowania w wypadku stwierdzenia choroby są regulowane rozporządzeniami Ministerstwa Rolnictwa.

Bruceloza koni

wg. dr Płoneczki Janeczko - Brucella Melitensis.

Bruceloza psów

Najczęściej chorują psy trzymane w gospodarstwach w których występuje bruceloza zwierząt gospodarskich. Zarażenie następuje w efekcie zjadania odpadów poporodowych lub poprzez picie mleka zwierząt chorych na brucelozę. U samców występuje zapalenie jąder i najądrzy, a u suk dochodzi do poronień.

Bruceloza zajęcy

Rozpoznawanie

Charakterystyczne zmiany anatomopatologiczne widoczne podczas sekcji pozwalają na łatwe rozpoznanie. Można również prowadzić badania bakteriologiczne, serologiczne.

Bruceloza człowieka - zoonoza

Dla człowieka chorobotwórcze są Brucella melitensis, Brucella suis, Brucella abortus i Brucella canis. Objawy choroby u człowieka to: osłabienie, bóle mięśniowe, gorączka (rzadko falista). Dodatkowo mogą wystąpić: bóle głowy, bóle stawów, dolegliwości sercowe, zaburzenia psychiczne, utrata słuchu, bóle jąder, wysypki skórne. Najbardziej narażonymi na zachorowanie są lekarze weterynarii, technicy weterynarii, oborowi i dojarze, owczarze, rzeźnicy i mleczarze.

Rozpoznanie

Rozpoznanie stawia się w oparciu o wywiad epidemiologiczny i badanie serologiczne:

• odczyn aglutynacji Wrighta
• odczyn wiązania dopełniacza
• odczyn skórno-alergiczny Burneta

Leczenie

Antybiotyki skuteczne wobec bakterii Brucella to tetracykliny, ryfampicyna oraz aminoglikozydy: streptomycyna i gentamycyna. Leczenie musi trwać kilka tygodni, ponieważ bakterie namnażają się wewnątrzkomórkowo.

Sprawdzonym sposobem leczenia dla dorosłych jest podawanie domięśniowo 1 g streptomycyny przez 3 tygodnie oraz jednoczesne przyjmowanie doksycykliny doustnie w dawce 100 mg 2 razy dziennie przez 6 tygodni.

Powikłania

• zapalenie wsierdzia
• zapalenie szpiku kostnego
• zapalenie opon mózgowych i mózgu
• ropień śledziony
• zapalenie jąder

Historia

U człowieka ta choroba była już znana przed naszą erą.

Bibliografia

• Janowski H. i inni Choroby bydła : Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1983, 480-489 ISBN 83-09-00650-0
• Cąkała S. i inni Choroby owiec : Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne 1981, 272-274 ISBN 83-09-00473-7
• Beer J. i in. Choroby zakaźne zwierząt domowych 1980, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, tom II, 239-273, ISBN 83-09-00332-3
• Gerd Herold: Medycyna wewnętrzna. Repetytorium dla studentów medycyny i lekarzy. Warszawa: PZWL, 2006. ISBN 8320033802.